Wypadki, choroby, śmierć najbliższych - w życiu zdarzają się różne wydarzenia, które mogą spowodować pogorszenie się sytuacji materialnej, a w konsekwencji brak możliwości utrzymania mieszkania. W takim momencie, wiele osób zmuszonych jest ze skorzystania z lokalu socjalnego. Zobaczmy, co warto o nim wiedzieć.
Mieszkanie socjalne - co to jest?
Jednym z obowiązków gminy jest zapewnienie jej mieszkańcom dachu nad głową. Konieczność zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych jest wymogiem stawianym jednostkom samorządu terytorialnego przez polskie prawo (przepisy te znajdują się w Ustawie o ochronie praw lokatorów). Dotyczy to szczególnie osób lub rodzin generujących niskie dochody. Aby móc spełnić ten obowiązek, gminy dysponują specjalnymi mieszkaniami, np. socjalnymi.
Zgodnie z definicją, mieszkania socjalne to lokale, przeznaczone dla osób najuboższych oraz znajdujących się w kryzysie bezdomności. W ramach pomocy od państwa dla osób będących w trudnej sytuacji materialnej, osoby te mogą mieszkać w lokalu socjalnym za niewielką opłatą. Czynsz w mieszkaniu socjalnym jest bowiem bardzo niski i zazwyczaj wynosi kilka złotych za 1 m2 powierzchni użytkowej mieszkania, gdyż jego stawka nie może przekraczać połowy stawki najniższego czynszu obowiązującego w mieszkaniowym zasobie gminy.
Niewielkie koszty wiążą się jednak z niższym standardem. Przede wszystkim, tego typu lokale są bardzo małe. Zgodnie z zapisami znajdującymi się w wyżej wymienionej ustawie - w przypadku 2-osobowego lub większego gospodarstwa domowego na każdego domownika musi przypadać co najmniej 5 m2 powierzchni użytkowej, natomiast mieszkanie dostosowane do jednej osoby nie może być mniejsze niż 10 m2. Najczęściej taki lokal jest również bardzo skromny i wyposażony tylko w niezbędne instalacje oraz sprzęty użytkowe. Często zdarza się nawet, że lokatorzy mieszkania muszą dzielić łazienkę czy kuchnię z innymi mieszkańcami budynku. Mieszkania socjalne znajdują się zwykle w starszych nieruchomościach czy kamienicach położonych raczej na obrzeżach miasta niż w ścisłym centrum.
Jak długo można mieszkać w lokalu socjalnym?
Mieszkanie socjalne przydzielane jest na okres tymczasowy. Zwykle wynosi on od 3 do 5 lat z możliwością przedłużenia, jeśli po tym czasie, najemca nadal będzie pozostawał w trudnej sytuacji materialnej. Należy pamiętać, że gmina czy miasto ma prawo rozwiązać umowę najmu bez zachowania terminu wypowiedzenia, czyli nawet z dnia na dzień. Taka sytuacja ma miejsce, w momencie gdy najemca uzyskuje prawo do innego lokalu, w którym może mieszkać (np. gdy odziedziczy mieszkanie).
Mieszkanie socjalne - komu przysługuje?
Mieszkanie socjalne nie jest dostępne dla każdego. Aby je otrzymać, trzeba spełnić kilka ściśle określonych warunków, a następnie czekać na przydział lokalu. Warunki te są w dużej mierze określone przez Ustawę o ochronie praw lokatorów, jednak gminy również mają w tym zakresie pewną decyzyjność i mogą precyzować kryteria w wydawanych przez siebie uchwałach. Co do zasady, najważniejsze jest jednak to, że osoba, która ubiega się o lokal socjalny nie ma własnościowego lokalu mieszkalnego, a sytuacja materialna nie pozwala jej na samodzielne utrzymanie wynajmowanego mieszkania. Liczy się również zameldowanie w danej gminie oraz dotychczasowe mieszkanie w warunkach, które z różnych względów wymagają poprawy. Co ważne, decyzji o przydzieleniu lokalu socjalnego nie można odmówić również osobom spełniającym warunki z ustawy i uchwały gminy, które są:
- kobietami w ciąży,
- małoletnimi i osobami niepełnosprawnymi,
- osobami ubezwłasnowolnionymi i osobami sprawującymi nad nimi opiekę,
- obłożnie chore,
- osobami ze statusem bezrobotnego,
- emerytami i rencistami.
W pierwszej kolejności mieszkanie socjalne przysługuje również lokatorom budynków, które zostały przeznaczone do rozbiórki przez nadzór techniczny.
Mieszkanie socjalne - jak otrzymać?
Aby ubiegać się o mieszkanie socjalne, należy najpierw złożyć odpowiedni wniosek w gminie. Wzór dokumentu można otrzymać w urzędzie lub pobrać z Internetu ze strony www gminy. Każda jednostka samorządu terytorialnego może mieć inny wniosek, jednak zwykle muszą znajdować się na nim informacje takie jak: dane personalne osób objętych wnioskiem, informacje o źródłach dochodów poszczególnych osób oraz informacje dotyczące stopnia niepełnosprawności. Gmina może żądać przedstawienia również dodatkowych dokumentów, np. oświadczenie weryfikujące poprzednie miejsce zameldowania.
W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku, zazwyczaj trafia się na listę punktową, na podstawie których gmina tworzy listę mieszkaniową osób oczekujących na lokal. Warto bowiem zdawać sobie sprawę, że oczekiwanie na mieszkanie socjalne jest stosunkowo długie - może wynosić od kilku miesięcy do nawet kilku lat. Jest to spowodowane zbyt dużą liczbą chętnych w stosunku do zbyt małej liczby tego typu lokali.
Mieszkanie socjalne a mieszkanie komunalne
Niektóre osoby myślą, że mieszkania socjalne to to samo co mieszkania komunalne. Jest to jednak błędne przekonanie. To co je łączy to to, że zarówno mieszkanie socjalne, jak i komunalne należą do gminy. Mieszkania socjalne są przeznaczone dla najuboższych, których dochód jest bardzo niski i nie starcza na wynajęcie mieszania lub osób, które nie mają dochodów. Mieszkanie komunalne zaś mogą otrzymać osoby, których zarobki są stałe, ale na tyle niskie, że nie stać ich na nabycie własnej nieruchomości w oparciu o kredyt. Ze względu na ograniczoną ilość takich lokali, osoby chcące w takim zamieszkać muszą spełniać ustalone kryteria dotyczące m.in. wysokości zarobków czy metrażu dotychczas zajmowanej nieruchomości w przeliczeniu na jedną osobę.
Mieszkanie socjalne i mieszkanie komunalne różnią się nie tylko wspomnianymi kryteriami przydziału, ale również standardem - standard mieszkań komunalnych jest wyższy niż socjalnych. Oprócz tego, czynsz w mieszkaniu socjalnym będzie niższy niż ten wynikający z najmu lokalu komunalnego. Dodatkowo, lokal socjalny nie podlega wykupowi, zaś komunalny może zostać wykupiony, gdy gmina wyrazí na to zgodę.